Klasyczną funkcją witaminy D (cholekalcyferolu) w organizmie jest jej udział w kierowaniu gospodarką wapniowo – fosforanową przez wchłanianie w jelicie, reabsorbcję w nerkach i mobilizację wapnia z kości. Jej poziom w surowicy krwi jest pozytywnie skorelowany ze stopniem mineralizacji kości. W okresie rozwojowym witamina D ma istotne znaczenie w kształtowaniu się kości i zębów. Jej niedobór (hipowitaminoza, awitaminoza) u dzieci prowadzi do krzywicy, zaburzenia mineralizacji kości i zmniejszenia masy kostnej, a u dorosłych wywołuje bóle kostne, osteomalację i osteoporozę.
Coraz większa liczba doniesień naukowych na temat witaminy D potwierdza jej znaczącą rolę także w wielu innych procesach metabolicznych. Stwierdzono jej istotne działanie na inne układy:
• Korzystnie wpływa na układ nerwowy i mięśniowy. Regeneruje neurony, zwiększa masę mięśniową i siłę mięśni.
• Ma znaczący wpływ na odporność. Istnieje zależność między poziomem witaminy D w surowicy krwi a podatnością na infekcje, takie jak: grypa, zapalenie zatok przynosowych, angina, zapalenie ucha środkowego, zapalenie oskrzeli, zapalenie płuc, zapalenie gardła oraz zapalenie krtani.
• Odgrywa rolę w funkcjonowaniu mózgu, utrzymaniu homeostazy oraz jego normalnego rozwoju. Istnieje związek między stężeniem witaminy D w osoczu a zaburzeniami snu. Niski poziom witaminy D ma wpływ na rozwój choroby Parkinsona, zwiększa ryzyko wystąpienia chorób neurologicznych, takich jak choroba Alzheimera i depresja.
• Działa przeciwkancerogennie w przypadku różnych komórek nowotworowych, m. in. raka jelita grubego, odbytnicy, macicy, jajników, gruczołu krokowego i białaczki limfatycznej, raka sutka i prostaty. Znacznie zmniejsza się częstość występowania chorób nowotworowych u osób, u których poziom witaminy D jest nie mniejszy niż 30 ng/ml w surowicy krwi.
• Jej niedobór odgrywa istotną rolę w chorobach układu krążenia, zwłaszcza nadciśnienia tętniczego, miażdżycy oraz groźnych incydentach sercowo-naczyniowych.
Antyoksydacyjne, antyzapalne i antynowotworowe działanie witaminy D wskazuje na to, że witaminę D możemy traktować jako istotny wskaźnik ogólnego stanu zdrowia i przypuszczalnie istotny czynnik predykcji przewidywanej długości życia. Niedobór witaminy D prawdopodobnie ma związek z większością chorób cywilizacyjnych. Wyniki badań przesiewowych w naszym kraju, ale i w innych krajach Europy, wskazują na niedobór witaminy D występujący aż u 90% populacji.
Liczne badania wskazują na to, że deficyt witaminy D u człowieka może stanowić czynnik ryzyka takich chorób, jak: nowotwory, cukrzyca, choroba sercowo-naczyniowa, nadciśnienie tętnicze, choroby autoimmunologiczne i metaboliczne, choroba Leśniowskiego-Crohna, łuszczyca, reumatoidalne zapalenie stawów, stwardnienie rozsiane oraz niektóre schorzenia psychiczne. Badania potwierdzają także, iż niedobór witaminy D jest czynnikiem ryzyka zespołu metabolicznego.
